სახელმწიფო სამართალში უფლება არ აღიარების გამოჩენა ეს არის ერთ-ერთი ძირითადი პრინციპი ესპანეთში. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ ეს არის ასეთი მნიშვნელოვანი უფლება, ბევრი ადამიანი – განსაკუთრებით უცხოელები – ამის შესახებ არ იციან ან ვერ წვდიან როგორ ითვალისწინონ ის სწორად.
შეგიძლია ჩუმად დარჩე მოსამართლეს წინაშე? არ იწვევს პრობლემებს თუ არ ვუპასუხებ? და რას ვაკეთებთ თუ მოწმე ვარ? Legal Allies-ში ჩვენ გაწვდით ამას ტექნიკური სიტყვების გარეშე, მაგალითებით და პრაქტიკული სტრატეგიებით რათა არ შეცდეთ (როგორც საუბარში… ასევე ჩუმად ძალიან არ დარჩეთ).
რა არის დაკითხვაზე უარის თქმის უფლება?
ესპანეთის კონსტიტუციით (მუხლი 24.2) და საერთაშორისო ხელშეკრულებებით გარანტირებული უფლებაა, რომელიც გაძლევს უფლებას:
- დაკითხვაზე უარი თქვა პოლიციის, პროკურორის ან მოსამართლის წინაშე
- დაკითხვა არ იქნეს გამოყენებული შენს წინააღმდეგ
- არ იყო ვალდებული დაამტკიცო საკუთარი უდანაშაულობა
ჰო, როგორც ფილმებში: “გაქვს დაკითხვაზე უარის თქმის უფლება, ყველაფერი რაც იტყვი, შეიძლება გამოყენებულ იქნეს შენს წინააღმდეგ.” მაგრამ რეალურ ცხოვრებაში — ეს ბევრად მნიშვნელოვანია.
ვის ეკუთვნის ეს უფლება?
ბრალდებულები ან ეჭვმიტანილები:
შეგიძლია:
- საერთოდ არ დაკითხო
- დაკითხო მხოლოდ მოსამართლის წინაშე
- დაკითხო მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ შენთვის სასარგებლოა
მოწმეები, რომლებსაც აქვთ ოჯახური კავშირი ბრალდებულთან:
თუ ხარ:
- მისი პარტნიორი,
- მშობელი, შვილი ან და/ძმა —
შეგიძლია უარი თქვა დაკითხვაზე, მიუხედავად იმისა, რომ თავად ბრალდებული არ ხარ. ამას ეწოდება “dispensa del deber de declarar”.
როდის არის გონივრული დაკითხვაზე უარის თქმა?
ყურადღება! დაკითხვაზე უარის თქმაც სტრატეგიაა. უდანაშაულობა არ ნიშნავს, რომ აუცილებლად უნდა ილაპარაკო. ზოგჯერ უკეთესია — გაჩუმდე.
რეკომენდებულია, როცა:
- არ გყავს ადვოკატი ან არ გაქვს საკმარისი იურიდიული მხარდაჭერა
- ხარ შოკში, დაძაბული ან დაბნეული
- არ იცი, რა მტკიცებულებები აქვთ შენს წინააღმდეგ
- გედავებიან ისეთ რამეს, რასაც ბოლომდე ვერ ხსნი
Legal Allies-ში პირველ რჩევას ვიძლევით — გაჩუმდი, სანამ ადვოკატი არ მოვა.
უკვე დაკითხული ხარ პოლიციაში? პრობლემა არაა
პოლიციაში მიცემული დაკითხვა არ არის საბოლოო. სასამართლოში შეგიძლია შეცვალო ვერსია (სწორად სტრატეგიით).
ჩვენ ვნახეთ ბევრი შემთხვევა, როცა უცხოელები დაკითხულნი არიან შიშით, ენის უცოდინრობით ან დოკუმენტის გაფორმებით — ისე რომ არ ესმით, რას აწერენ ხელს. შემდეგ ამას იურიდიულად “სწორება” სჭირდება.
შეიძლება დამაზიანოს დაკითხვაზე უარმა?
არ უნდა. კანონით, მოსამართლემ ან პროკურორმა არ შეუძლია შენი სიჩუმე განმარტოს როგორც დანაშაულის მტკიცებულება.
მაგრამ:
- თუ გამოიყენებ ამ უფლებას დაუდევრად (მაგ: სასამართლოში დაკითხვაზე უარი თქვი, მაგრამ პრესას აძლევ ინტერვიუს…) — ამან შეიძლება დააზიანოს სანდოობა
- ხშირად ვერსიის ცვლა — იწვევს ეჭვებს
სტრატეგია უნდა შეირჩეს ადვოკატთან ერთად.
ვარ უცხოელი — მაქვს დაკითხვაზე უარის თქმის უფლება?
რა თქმა უნდა. და უფრო მეტიც — უნდა გამოიყენო.
ბევრი უცხოელი — სტუდენტები, რეზიდენტები — დაკითხულნი არიან არასწორად, გარეშე თარჯიმნის, მხოლოდ იმიტომ რომ:
- ეშინიათ
- არ ესმით
- პოლიცია აწვება
გახსოვდეს, გეკუთვნის:
- თარჯიმანი
- იურიდიული კონსულტაცია
- და დიახ — დაკითხვაზე უარის თქმაც
Legal Allies ვიცავთ 40-ზე მეტი ეროვნების პირებს. ჩვენი პირველი რჩევაა: არ დაილაპარაკო ადვოკატის გარეშე.
მხოლოდ სასამართლოშია ეს უფლება?
არა. შეგიძლია დაკითხვაზე უარი თქვა:
- დაკავების დროს
- პოლიციაში
- სასამართლოს გამოძიების ეტაპზე
- საბოლოო სასამართლო სხდომაზე
შეგიძლია გამოიყენო:
- სრული დაკითხვაზე უარი
- დაკითხო მხოლოდ ადვოკატთან
- არ უპასუხო კონკრეტულ კითხვებზე
პრაქტიკული მაგალითი
ჩვენი კლიენტი, ქალი, დაადანაშაულეს ქურდობაში — არასწორად (შეეშალათ სხვა პირში მაღაზიაში). პოლიციამ სცადა დაერწმუნებინა “გაიღე აღიარება და მალე დამთავრდება”. მან ისარგებლა დაკითხვაზე უარის თქმის უფლებით, დაელოდა ადვოკატს. კამერების ჩანაწერით ვაჩვენეთ, რომ ეს ქალი არ იყო დამნაშავე. საქმე დაიხურა. და მან — არც ერთი სიტყვა არ თქვა.
დაკითხვაზე უარის თქმის უფლება — იარაღია.
სწორად გამოყენებული — დაგიცავს. შეცდომით გამოყენებული — გაგიღრმავებს პრობლემას.
Legal Allies-ში ვართ შენს გვერდით — პირველივე წუთიდან.
განვმარტავთ, დაგეხმარებით სტრატეგიაში და დაკითხდები მხოლოდ იმაზე, რაც შენ გიცავს.
რადგან სიჩუმე — სწორ დროს, სწორად — სამართლებრივად ძალიან ხმამაღალია
